Wpływ zmian klimatu na Polskie rolnictwo

Polskie rolnictwo mierzy się ze wzrostem ryzyka produkcji spowodowanego m.in. : częstotliwością pojawiania się ekstremalnych zjawisk pogodowych, ograniczeniami w dostępności zasobów wodnych i glebowych, nieregularnością opadów oraz temperaturą. Zmiany klimatu mogą doprowadzić do podniesienia temperatury w Polsce o 2-4 stopnie Celsjusza w przeciągu najbliższych 30 lat. Co czeka rolników?

źródło: naukaoklimacie.pl , dane IMGW.

Zmiany klimatu mają wpływ na rolnictwo, pośredni oraz bezpośredni. Bezpośredni to zmiany warunków klimatycznych determinujących wydajność plonów. Pośredni natomiast to reakcje roślin na rożnego rodzaju czynniki, na które zmiany klimatyczne mają wpływ bezpośredni, np. : nawożenie, występowanie chwastów, patogenów oraz szkodników. Destabilizacja klimatyczna prowadzi do wielu modyfikacji gleby oraz wzrostu atmosferycznego stężenia dwutlenku węgla i ozonu w dolnej warstwie troposfery, to wszystko wpływa na wydajność upraw. Wyższe stężenie CO2 może powodować wzrost powierzchni obszarów suchych, niedobory wody i składników odżywczych. Ozon natomiast jest gazem trującym dla zwierząt, ludzi oraz roślin.

źródło: naukaoklimacie.pl , dane IMGW.

Wzrasta globalna liczba ludności, a spada globalna produkcja rolna, może to doprowadzić do klęski głodowej. Aby wyeliminowanie głodu było możliwe szacuje się, że rolnictwo do 2050 roku powinno wzrosnąć o 70-100% w stosunku do obecnego poziomu. Jak tego dokonać?

  • Po pierwsze: pobór wód słodkich powinien odbywać się za pośrednictwem specjalnych technologii, które nie naruszają ekosystemu, np. mikronawodnienia – dostarcza się do gleby małe dawki wody lub roztworów nawozowych w postaci kropel, strużek, rozprysku lub mgły, wykorzystując tzw. stany ustalone w strefie korzeniowej roślin.

  • Po drugie: powinny zostać wprowadzone zmiany w technologii produkcji i strukturze upraw, np. stosowaniem pasz o obniżonej zawartości białka i podwyższonej dostępności aminokwasów lub nawożenie wprost do gleby.
  • Po trzecie: uprawa bardziej produktywnych roślin, odporniejszych na stres klimatyczny.

Naukowcy szacują, że dzięki zintegrowanemu gospodarowaniu wodą w gospodarstwach rolnych, do 2050 r. będziemy w stanie zwiększyć światową produkcję żywności w sposób zrównoważony, a także zmniejszyć różnicę w dostępie do żywności. Nie będzie przy tym konieczności zajmowania nowych terenów pod uprawy, ani zwiększania zapotrzebowania na wodę.

Długość sezonu wegetacyjnego w Polsce i Europie Środkowej wzrosła. Ma to wpływ na kalendarz upraw oraz praktyki agronomiczne. Okres wegetacyjny dla poszczególnych roślin (od siewu do dojrzewania) skraca się ze względu na wyższe temperatury, to daje możliwość zwiększenia ilości upraw, jednocześnie mogąc powodować zmniejszenie plonów zasadniczych odmian. Szacuje się, że wzrost temperatury okresu wegetacji o 1 stopień Celsjusza przyśpiesza dojrzewanie pszenicy o tydzień, a kukurydzy o dwa. Jeśli w Polsce dojdzie do ocieplania bez występowania opadów atmosferycznych, doprowadzi to do spadku plonów pszenicy a wzrostu plonów kukurydzy. Polscy naukowcy twierdzą, że prawdopodobieństwo dojrzewania kukurydzy wzrośnie w niemal całym kraju, z wyjątkiem Pomorza, Warmii i Mazur, oraz gór na południu kraju.

 

źródło: naukaoklimacie.pl , dane IMGW.

Problem pojawi się także u hodowców ziemniaków. Jedno z najbardziej popularnych warzyw w naszym kraju źle znosi wysokie temperatury. Przeprowadzono badanie wskazujące na zmniejszenie się bulw o około 70-93%, spowodowane podwyższoną temperaturą, niektóre z testowanych odmian w ogóle nie wykształciły bulw ziemniaków. Deficyt tego produktu spowoduje podwyższenie cen wszystkiego co powstaje z ziemniaków. Polska jest jednym z krajów, dla których szacuje się, że ceny piwa wzrosną o 500% do końca wieku.

Zmiany klimatu mają również wpływ na polskie winiarstwo. Warunkują one wybór odmiany winorośli, ale także lokalizacji winnic. Oficjalne dane podają, że najbardziej odpowiedni okres dla rozwoju winorośli powinien przekraczać 160 dni. W niektórych częściach polski średnia długość tego okresu to około 172-181 dni. Jest ona podobna do Niemieckiej Nadrenii (188 dni), czy nawet Francuskiej Szampanii (192 dni). Przez wzrost średniej temperatury w Polsce, okres wegetacyjny staje się coraz dłuższy, szacuje się, że w 2030 roku może on wynosić nawet 230 dni. Prognozowanie o wyższych temperaturach a znikomych opadach latem, natomiast niewielkich zimą stwarza warunki do uprawy winogron. Czy uprawa winorośli może stać się alternatywą dla rolnictwa konwencjonalnego? Nic nie stoi na przeszkodzie, natomiast jest to nieprzewidywalny rynek. Problem, który może tu wystąpić to rozbieżność między podażą a popytem.

Vineyards autumn ripening. Ripe grapes, the concept of harvesting, winemaking. Colorful autumn background. Leaves in bright sunlight, selective focus. Blue purple grapes bunches among the leaves
źródło: naukaoklimacie.pl , dane IMGW.

Rolnictwo zarówno przyczynia się do zmian klimatu, jak i odczuwa jego skutki. Co można zrobić? Włączenie innowacyjnych metod produkcji, np. wychwytywanie metanu z nawozu naturalnego. Poza tym zmiany w strukturze konsumpcji. Mięso oraz produkty mleczne mają największy ślad globalny pod względem emisji dwutlenku węgla oraz zużycia surowców i wody na kilogram żywności. Produkcja zwierzęca i produkcja pasz generują  ponad 3 mld ton ekwiwalentu CO2 każda. Nie jesteśmy bezsilni, ograniczając ilość odpadów spożywczych i konsumpcje produktów przyczyniających się do wysokiej emisji gazów cieplarnianych możemy zredukować emisję tych gazów z rolnictwa. Aby wyprodukować taką ilość żywności jaka szacunkowo jest potrzebna na 2050 r. powinniśmy patrzeć nie tylko na rolnictwo, ale też energetykę oraz bezpieczeństwo żywnościowe.

Źródła:
  • https://www.researchgate.net/profile/Tomasz-Okruszko/publication/329587981_Zmiany_klimatu_i_ich_wplyw_na_wybrane_sektory_w_Polsce_Redaktorzy/links/5c111d1f299bf139c7534b52/Zmiany-klimatu-i-ich-wplyw-na-wybrane-sektory-w-Polsce-Redaktorzy.pdf
  • https://www.pl.boell.org/sites/default/files/2020-11/Ekspertyza_Woda-w-rolnictwie_0.pdf
  • https://www.euractiv.pl/section/rolnictwowpr/news/polska-wino-zmiany-klimatu-ocieplenie-klimatu-uprawa/
  • https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C32282%2Cocieplenie-klimatu-oznacza-mniejsze-plony-ziemniakow.html
  • https://www.eea.europa.eu/pl/sygna142y/sygnaly-2015/artykuly/rolnictwo-wobec-zmian-klimat

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *